Kirişlerde analiz, hesap ve betonarme sonuçları ile kirişlere ilişkin olumsuzluk durumlar Kiriş Betonarme diyalogunda gösterilir. Analizinden sonra Betonarme menüsündeki Kiriş satırını tıkladığınızda Kiriş Betonarme diyaloğu ekrana gelecektir.
Analiz sonrasında kiriş betonarme diyalogunda kiriş isminin olduğu sütunda bazı uyarılar kısaltılmış simge halinde verilir. Bu uyarılar, yönetmelik açısından bir olumsuzluğu bildirir.
K: Kirişin kesme güvenliği sağlamıyor. Kiriş boyutlarını arttırın.
M: Maksimum pursantaj değeri aşılıyor. ro= As / [b.(h-pp)] > romax .
S: TS500 ani ve zamana bağlı sehim koşulları sağlamıyor. Kiriş boyutlarını arttırın.
N: Nd<=0,1.Ac. fck koşulu sağlanmıyor. Kiriş boyutlarını arttırın.
Ç: TS500 çatlak sınırları koşulları aşılıyor.
ab: TDY Madde 3.4.3.1'i sağlamıyor demektir. Kirişin kendi ekseni doğrultusunda saplandığı kolonun kısa boyutunu arttırmak çözüm olabilir.
Br: TS500 burulma koşulu aşılıyor.
As(-) : Yetersiz donatı durumu. Donatı seçiminde yeter büyüklükte donatı çapı işaretlenmemiş olabilir.
Bu sekmede kiriş boyut ve donatıların listesi tablo olarak verilir.
DS
İşaretli ise donatı sabitlenir. Kiriş donatılarında değişiklik yapıldığında DS otomatik olarak işaretlenir ve betonarme yapıldığında kiriş donatısı da sabit kalır. DS işaretli değilse, betonarme yapıldığında, kiriş donatıları, donatı seçim koşullarına göre tekrar belirlenir.
İsim
Kirişin plandaki adıdır. (K1, K101, K10 vb) Olumsuzluk durumunda ismin yanında olumsuzlukla ilgili terim eklenir. K101(M) gibi..
Kat
Kirişin bulunduğu katın adıdır.
B, H
Kirişin sırasıyla genişliği ve yüksekliğidir. B ve H hücrelerinde çift tıklayarak boyutları değiştirme imkanınız vardır. Boyut değiştirildiğinde değiştirilen boyutlara göre kiriş donatı hesabı o kiriş için yapılır.
Sol Üst
Kirişin sol mesnet kesitinin üstünde bulunan donatının adet ve çap cinsinden değeridir. Hücreyi çift tıklayarak değişiklik yapabilirsiniz.
Sol Alt
Kirişin sol mesnet kesitinin altında bulunan donatının adet ve çap cinsinden değeridir. Hücreyi çift tıklayarak değişiklik yapabilirsiniz.
Montaj
Kiriş montaj donatısının adet ve çap cinsinden değeridir. Hücreyi çift tıklayarak değişiklik yapabilirsiniz.
Pilye
Kiriş pilye donatısının adet ve çap cinsinden değeridir. Hücreyi çift tıklayarak değişiklik yapabilirsiniz.
Düz
Kiriş düz donatısının adet ve çap cinsinden değeridir .Hücreyi çift tıklayarak değişiklik yapabilirsiniz.
Sağ Üst
Kirişin sağ mesnet kesitinin üstünde bulunan donatının adet ve çap cinsinden değeridir. Hücreyi çift tıklayarak değişiklik yapabilirsiniz.
Sağ Alt
Kirişin sağ mesnet kesitinin altında bulunan donatının adet ve çap cinsinden değeridir. Hücreyi çift tıklayarak değişiklik yapabilirsiniz.
Enine
Kiriş etriyesinin sırasıyla orta bölge ve sıklaştırma bölgesindeki çapı ve aralığıdır. Hücreyi çift tıklayarak değişiklik yapabilirsiniz.
Gövde
Kiriş gövde donatısının adet ve çap cinsinden değeridir. Hücreyi çift tıklayarak değişiklik yapabilirsiniz.
---
Bu sekmede Shift tuşu ile birden fazla satır seçebilir, herhangi bir hücreye çift tıklayarak değer girebilir ve o değerin seçili tüm satırlar için uygulanmasını olmasını sağlayabilirsiniz. Ctrl tuşu ise arada kalan satırları tek tek seçer.
Betonarme konfigürasyonu sekmesinde, kiriş çizimi görünür. Farenin sol tuşunu basılı tutarak çizimi sağa-sola kaydırabilirsiniz.
Kiriş adını belirten (K1 25/50 vs) kiriş yazısını üstünde sol tuş tıkladığınızda, kiriş donatıları gösteren bir diyalog açılır. Bu diyalogda kirişin donatı çap ve/veya adetleri değiştirilebilir.
Aynı işlem çizim üstünde bulunan herhangi bir donatı yazısı değeri üstünde tıklanarak da yapılabilir. Bu durumda sadece tıklanan donatının değiştirileceği diyalog açılır.
Komşu mesnetleri güncelle : Değiştirilen donatı komşu kirişle ortak kullanılan bir donatı ise bu seçenek önemlidir. Seçenek işaretlenirse komşu mesnette bulunan donatı da otomatik olarak değiştirilir.
Betonarme konfigürasyonunda, özellikle sürekli kirişlerin mesnetlerinde görünen yeşil ve/veya kırmızı daireler, kiriş donatılarının nerede kesileceğini belirler. Eğer daire yeşil ise, donatı bir sonraki açıklığa devam ettirilir. Daire kırmızı ise, donatı mesnette kesilir. Daireler fare ile tıklanarak, kırmızı ve/veya yeşil (donatı geçer/geçmez) duruma getirilir. Donatı kesim durumuna göre, donatı düzenlemesi otomatik yapılır, fazla ya da eksik donatılar, ekranda izlenebilir. Eksik donatılar kırmızı renkle kullanıcıya iletilir.
Gönye : Yeşil ise donatı gönye ile kesilecek demektir. Kırmızı ise donatı düz olarak bırakılacak veya komşu kirişe devam edecek demektir.
Kısmı geçiş : Yeşilde kısmi geçiş aktif, kırmızıda inaktifdir. Sürekli ama genişlikleri farklı kirişler için konulmuş bu seçenek, donatıların belirli bir oranının diğer kirişe geçip geçmeyeceğini düzenler. Genişlikleri farklı sürekli iki kirişte, bu seçenek işaretlenirse, komşu iki kirişin genişlik değerlerinin bölümünden bulunan oran kadar bir oran dikkate alınarak donatı geçişi düzenlenir. Örneğin 1.kiriş 50, 2.kiriş 25 cm genişliklerinde olsun. 25/50=0.5 oranı bulunur. Donatı adetleri, örneğin düz donatı adedi 4 olsun. 2 adet donatı kısmi geçiş yapacak 2 adet donatı ise gönye ile kesilecek demektir.
Birleştir : Kiriş sürekli ise, sürekli kirişler otomatik olarak aynı süreklilikte olurlar ve donatı maksimum donatı uzunluk değeri(12 metre) kadar sürekli çizilir. Dolayısıyla bu seçenek otomatik olarak yeşildir. Eğer seçenek iptal edilirse (kırmızı yapılırsa), iptal edilen kiriş sürekli çizilmez, ortak mesnette komşu kirişten kopartılır.
Donatılar bölümü (mevcut-gereken-fazla)
Kirişin sol mesnetinde, üst ve alt; ortada; açıklık ve montaj; sağ mesnette; üst ve alt olmak üzere mevcut/gereken ve fazla şeklinde donatı alanlarının toplamı verilir. Hemen altında ayrıca, donatı hesabının hangi yükleme kombinasyonundan yapıldığı ve o kombinasyona ait moment değerleri de yazılır.
Sol moment0= Kiriş sol mesnetinde, moment sıfır noktasının, kiriş sol ucuna olan mesafesidir. Değer istenirse değiştirilebilir. Kiriş detaylarında pilyenin kırım mesafesi, buraya yazan değer kadar alınır.
Sağ moment0= Kiriş sağ mesnetinde, moment sıfır noktasının, kiriş sağ ucuna olan mesafesidir. Değer istenirse değiştirilebilir. Kiriş detaylarında pilyenin kırım mesafesi, buraya yazan değer kadar alınır.
Enine Donatı Bölümü
Kiriş enine donatı hesabında dikkate alınan değerler verilir.
Tasarım kesme kuv.
Etriye hesabında kullanılan dizayn kesme kuvvetidir.
Süneklik düzeyi yüksek kirişlerde;
Ve = Vdy ± ( Mpi + Mpj ) / ln
Vd= Yük katsayıları ile çarpılmış düşey yükler ve depremin ortak etkisi altında hesaplanan kesme kuvvetidir.
Mpi, Mpj = Sol ve sağ ucu taşıma gücü momentleridir.
Süneklik düzeyi normal kirişlerde;
Vd değeri direk Ve olarak alınır.
Vmaks
Kesitin taşıyabileceği maksimum kesme kuvvetidir.
Vmaks= 0.22 fcd bw d
Ve <= Vmaks veya Ve<=Vr olmalıdır, aksi durumda kesit yetersizdir. Program bu durumda söz konusu kiriş için kesit yetersiz uyarısı verecektir.
Vcr
Eğik çatlamayı oluşturan kesme kuvvetidir.
Vcr=0.65 fctd bw d
Vc
Beton tarafından taşınan kesme kuvvetidir.
Ve - Vdy >= 0.5 Vd ise Vc=0 alınır.
Aksi durumda, Vc= 0.8 Vcr hesaplanır.
Vd=Yük katsayılarıyla çarpılmış düşey yükler ve deprem yüklerinin ortak etkisi altında hesaplanan kesme kuvvetidir.
Vr
Kesitin taşıyabileceği maksimum kesme kuvveti değeridir. Etriye hesabında kullanılan dizayn kesme kuvveti Ve'nin Vr'yi aşmasına izin verilmez.
Vr'nin hesabında izlenen yol:
Vw= Kesme donatısının kesme dayanımına katkısıdır.
Vw= (Asw/s) * fywd * d
Vr= Vc + Vw.
Pilyenin kesme kuvvetine katkısı hiç zaman kesme hesabına katılmaz.
Yükleme
Ve değerini veren yükleme kombinasyonun adıdır.
Uç
Kesme hesabının yapıldığı mesnet... (sol ve ya sağ)
asw/s
Kesme kuvveti hesabı sonucunda sıklaştırma bölgesi için bulunan tek kollu etriyenin 1 metresindeki alanıdır.
Ve hesaplanır.
Ve = Vdy ± ( Mpi + Mpj ) / ln
Ve>Vmaks veya Ve>Vr ise kesit yetersizdir.
Ve= (Asw/s)*fywd*d + 0.8 Vc formülünden Asw/s hesaplanır. S, 1 metre kabul edilir. Ve - Vdy >= 0.5 Vd ise Vc=0 alınır.
Asw/s değerinin hiç bir durumda 0.3(fctd/fywd)*bw değerinden küçük olmasına izin verilmez.
Donatı
Asw/s değerinden seçilen etriye donatısıdır. Sırasıyla etriyenin adedi, donatı çapı, orta ve sıklaştırma bölgesindeki aralığı şeklinde gösterilir.
Diğer Bölümü
Kirişte, tabla ve temiz açıklık değeri verilir.
Tabla
Kiriş tabla değeridir. Dikdörtgen kesitlerde kiriş genişliği değeridir. (b)
Simetrik kesitlerde;
b = bw + 1/5 lp
Simetrik olmayan kesitlerde,
b = b1 + 1/10 lp
lp = a ln
a için şu değerler kullanılabilir:
Tek açıklıklı basit mesnetli kirişler a=1
Sürekli kirişler(kenar açıklık) a=0.8
Sürekli kirişler(orta açıklık) a=0.6
Konsol kirişlerde a=1.5
Üst sınırlar
b £ bw+12 hf (simetrik kesit)
b £ b1+6 hf (asimetrik kesit)
veya
b £ bw+½ an (simetrik kesit)
b £ b1+½ an (asimetrik kesit)
Tem. Ack.
Kirişin kolon içinden kolon içine, kiriş başka bir kirişe mesnetli ise kiriş kenarından kiriş kenarına net açıklık değeridir.
Malzeme Karakteristikleri Bölümü :
Beton ve çelik malzemenin dayanım değerleri listelenir.
Beton fck
Plağa ait betonun karakteristik basınç dayanımıdır.
Beton fcd
Beton için kullanılan karakteristik hesap basınç dayanımıdır.
Beton fctd
Beton karakteristik hesap çekme dayanımıdır.
Çelik fyk
Çelik akma dayanımıdır.
Çelik fyd
Çelik hesap dayanımıdır.
Çapraz Donatı Bölümü
Bağ kirişlerinde, çapraz donatı dizaynı ilgili bilgileri kontrol bilgilerini tablo olarak listeler. (TDY Madde 3.6.8)
Ln > 3hk ve V <=1.5 bw d fcd kontrolleri yapılır.
Asd = Vd / (2fydsin(y))
ln = Kiriş temiz açıklığı, hk = Kiriş yüksekliği
Vd=Yük katsayılarıyla çarpılmış düşey yükler ve deprem yüklerinin ortak etkisi altında hesaplanan kesme kuvveti
d= hk-paspayı
fctd =Beton karakteristik hesap çekme dayanımı
Sin(y) = Çapraz donatı demetinin yatayla yaptığı açı
Asd = Her bir çapraz donatı demetindeki toplam donatı alanı
Çapraz = Çapraz donatı demetinin adedi ve çapı
Etriye = Çapraz donatı demetinin çap ve aralık cinsinden etriye değeri
Kirişin ilgili yük kombinasyonlarında hesaplanan uç kuvvetleri değerleridir.
Yük: İlgili yükleme veya yük kombinasyonlarının adıdır.
i : Yatay elemanda elemanın sol ucu, düşey elemanda elemanın alt ucudur.
j : Yatay elemanda elemanın sağ ucu, düşey elemanda elemanın üst ucudur.
N : Elemanın eksenel kuvvetidir
V2, V3: Elemanın 2 ve 3 yönündeki kesme kuvvetleridir.
T: Elemanın burulma momentidir.
M2: Elemanın 2 (minör) yönündeki eğilme momentidir.
M3: Elemanın 3 (majör) yönündeki eğilme momentidir.
Tasarım sonuçları : Analiz sonrasında yönetmelik koşulları uygulanmış, bu nedenle değişime uğramış ve dizayna giden uç kuvvetlerini gösterir. Ayrıca kullanılan değerler kalınlaştırılarak gösterilir. Uç kuvvetleri eleman lokal eksenlerinde hesaplanan değerlerdir.
Ham sonuçlar : Analiz sonrasında yönetmelik koşulları uygulanmamış ham uç kuvvetlerini gösterir. Uç kuvvetleri eleman lokal eksenlerindeki etkilerdir.
Global sonuçlar : Analiz sonrasında yönetmelik koşulları uygulanmamış uç kuvvetlerin global koordinatlardaki değerlerdir.
Global sonuçları izlerken: M değerleri, global koordinat eksen takımına göre ilgili eksen etrafındaki momentleri, F değerleri ilgili eksen istikametindeki kuvvetleri belirtir.
Mr/Mdizayn : Kiriş taşıma gücü ve dizayn momenti değerleridir.
Mr (-)/Mr(+) : Kesitin çekme ve basınç bölgelerinde hesaplanan taşıma gücü momentleridir.
As üst : Kesitin üst bölümlerinde bulunan toplam donatı alanlarıdır.
As alt : Kesitin alt bölümlerinde bulunan toplam donatı alanlarıdır.
Kayma güvenliği : Bu mesajı gördüyseniz, kirişte kesme kuvveti kontrolleri aşılıyor demektir.
Sehim aşıyor : Bu mesajı gördüyseniz, kirişte sehim kontrolü sağlamıyor demektir.
Maksimum pursantaj aşıldı : Bu mesajı gördüyseniz, kirişte maksimum pursantaj kontrolü sağlamıyor demektir.
Yükleme durumu : Seçilen kombinasyona göre moment diyagramı verilir. Diyagramını görmek istediğiniz kombinasyonu veya yükleme durumunu listeden seçin.
MAJÖR (1-2)
Majör düzlemde (1-2 düzlemi) oluşan kuvvet ve momentlerdir. Plandaki bir kirişe bakıldığında kirişe paralel eksen 1 ekseni, kirişe dik eksen 3 ekseni ve çalışma düzlemine dik düşey eksen 2 ekseni olarak düşünülmelidir.
MAJÖR (1-3)
Majör düzlemde (1-3 düzlemi) oluşan kuvvet ve momentlerdir. Plandaki bir kirişe bakıldığında kirişe paralel eksen 1 ekseni, kirişe dik eksen 3 ekseni ve çalışma düzlemine dik düşey eksen 2 ekseni olarak düşünülmelidir.
Kirişlerde sehim ve çatlak kontrolleri TS500’de önerilen yönteme göre yapılmaktadır. Bu sekmede sehim ve çatlak kontrollerinde kullanılan değerleri, sehim ve çatlak sonuçlarını ve sabit ve hareketli yüke bağlı sehim eğrisi gösterilmektedir.
Kiriş = Sehim ve çatlak kontrolü sonuçlarının gösterildiği kirişin adıdır.
Kontrol = Sehim ve çatlak kontrolünün yapılıp yapılmadığı bilgisidir.
Ln = Kiriş temiz açıklığıdır.
Deltai g = Sabit yüklere göre hesaplanan ani sehim değeridir.
Deltai q = Hareketli yüklere göre hesaplanan ani sehim değeridir.
Lamda delta ig = Sabit yüklere göre hesaplanan zamana bağlı sehim değeridir.
Delta t = Ani ve sehim değerleri kullanılarak hesaplanan toplam sehim değeridir. (Delta t= Deltai g + Deltai q+ Lamda delta ig)
delta iq < l / 360 = Hareketli yüklere göre hesaplanan ani sehim değerinin açıklığa göre kontrolüdür. Sağlamazsa sehim koşulu aşılıyor demektir. Program uyarı verir.
Delta t < l/240 = Toplam sehim değerinin açıklığa göre kontrolüdür. Sağlamazsa sehim koşulu aşılıyor demektir. Program uyarı verir.
Omega = Kirişte oluşan çatlak değeri (TS500 formül 13.5)
Omega < omega max = İzin verilen çatlak sınırına göre çatlak değerinin kontrolüdür. Koşul sağlanmazsa program uyarı verir.
Program, aksi belirtilmediği sürece, sadece sehim hesabı gerektirmeyen yükseklik koşulu dışında kalan kirişlerin sehim hesaplarını ve kontrollerini yapar. İlgili kirişin ayarlarında “Sehim şartını her zaman denetle” seçeneği işaretlenirse kiriş, yükseklik sınırlarına bakılmaksızın sehim denetimlerine sokulur.
TS500’e göre sehim hesabı gerektirmeyen yükseklik/açıklık oranları:
Basit mesnet = 1 / 10
Kenar açıklık = 1 / 12
İç Açıklık = 1 / 15
Konsol kirişler = 1 / 5
Bir kirişin sehim kontrolünü kiriş yüksekliğine bağlı kalmadan programa her koşulda yaptırmak için,
Betonarme diyalogundan çıkın ve çizim ekranında kirişi veya kirişleri seçin ve obje özelliklerine girin. Kiriş Ayarları diyalogu açılacaktır.
Çatlamış kesitler/Korozyon sekmesini tıklayın.
Diyalogda bulunan “Sehim şartını her zaman denetle” seçeneğinin önüne işaret koyun.
TS500’de göre sehim üst sınırları kirişin bulunduğu yere göre belirlenmiştir. Programda varsayılan olarak bu değerler, Ani sehim için açıklık/360, toplam sehim için açıklık/240 alınmaktadır. Ancak duruma göre üst snırlar değiştirilebilir.
Programda sehim üst sınır koşullarını değiştirmek için;
Betonarme diyalogundan çıkın ve çizim ekranında kirişi veya kirişleri seçin ve obje özelliklerine girin. Kiriş Ayarları diyalogu açılacaktır.
Çatlamış kesitler/Korozyon sekmesini tıklayın.
Diyalogta bulunan “TS500 Sehim sınırlar” bölümünden ilgili sınır koşulunu seçin.
Tamam ikonunu tıklayarak diyalogu kapatın.
Çatlak kontrolü üst sınırını değiştirmek için;
Betonarme diyalogundan çıkın ve çizim ekranında kirişi veya kirişleri seçin ve obje özelliklerine girin. Kiriş Ayarları diyalogu açılacaktır.
Çatlamış kesitler/Korozyon sekmesini tıklayın.
Diyalogta bulunan “TS500 çatlak sınırları” bölümünden ilgili sınır koşulunu seçin.
Tamam ikonunu tıklayarak diyalogu kapatın.
---
Donatı Hesap Makinesi
Seçilen çap ve aralık için donatı miktarını alan cinsinden hesaplar.
Seç
Elemanı data ekranında seçer.
Tüm katlar
Döşemeleri tüm kat boyunca ekranda listeler.
<<
Bir önceki eleman bilgilerini ekrana getirir.
>>
Bir sonraki eleman bilgilerini ekrana getirir.
Filtre
Belirli koşullar tanımlayarak sadece o koşulu sağlayan elemanları süzmek için kullanılır.
Betonarme
Eleman betonarmesini tekrar yapar. Betonarme ile donatıya bağlı yönetmelik hesapları da tekrar yapılır. Önemli değişikliklerde betonarme yerine yapı analizini tekrarlamanız daha uygun olabilir.