Teorisi (Dişli Döşemeler)

Dişli döşemeler sık kirişlerden oluşan döşeme sistemidir. Bu kirişler bir veya iki doğrultuda ve arada boşluklar bırakılarak oluşturulur. Bir doğrultudaki döşemelerde yüklerin diş doğrultusunda bunlara dik kirişlere iletildiği kabul edilir. Bunun sonucu olarak, dişlerle aynı doğrultudaki kolonları birleştiren kirişlerin yükleri, dişlerinkine benzer olarak ortaya çıkar ve bunları da diş yüksekliğinde oluşturmak mümkün olur. Ancak kolonlarla bağlantılarını sağlamak ve deprem gibi, yatay yüklerden gelecek etkileri karşılamak için genişlikleri büyük tutulur. Dişlerin araları boş olabileceği gibi, taşıyıcı olamayan hafif bloklarla doldurularak düz bir tavan yüzeyi de elde edilebilir.

Boyutlandırılmalarında dişler ayrı ayrı ele alınırsa da, üst plakla olan ilişkilerinden dolayı yükün taşınmasında birbirine yardım ederler. Bu yardımın arttırılması için özellikle açıklığı büyük ve yüksekliği fazla olan dişlerin, enine bir dişle, momentin büyük olduğu açıklık ortasından bağlanmaları uygun olur.  

Dişli döşemelerde döşeme yükünün açıklığı küçük olan kirişlere iletilmesi dişlerin doğrultusunun seçiminde genellikle etkili olur. Buna göre dişleri döşemenin uzun kenarına paralel seçmek uygun düşer. Ancak, bir döşeme sisteminde dişlerin doğrultusunu döşeme gözünden gözüne değiştirmek, hem dişlerin sürekliliğini sağlayamayacağından ve hem de mesnet teşkil eden kirişlerde gereksiz burulma momenti ortaya çıkacağından uygun değildir. Özellikle, balkon gibi konsollarda dişlerin yük taşıma doğrultusunda bulunması ve iç kısma doğru sürekliliğin sağlanması önemlidir. Dişlere paralel kirişler, düşey yükleri az kirişlerdir. Buna karşılık, genellikle kolonları birleştirdiklerinden, özellikle yatay yüklerin taşınmasında bir çerçeve oluşturur ve daha çok zorlanırlar. Bu nedenle bu kirişlerin kesitleri deprem etkisi düşünülerek dişlerden daha büyük seçilmelidir.

Dişli döşemelerin kesit etkilerinin bulunması için yapılacak statik hesaplar ve boyutlandırılmaları kirişler gibi yapılır.  Programda tipik dişler olarak tanımladığımız dişler, hesapta kiriş gibi kullanılacak olan dişlerdir. Kullanıcı nervür sistemini tanımlar. Dişlerin geometrik özellikleri (dişler arasındaki aralık,diş genişliği ve yüksekliği gibi), döşeme kalınlığı ve döşeme üzerinde bulunan sabit ve hareketli yükler bellidir.

image183.gif

Nervür dişlerinin hesabı için kullanıcı Tipik Kiriş Belirle komutuyla tipik bir diş belirler. Her nervür döşemesinde iki adet tipik diş tanımlanabilir. Böylece L tipi gibi değişik geometriye sahip döşemelerde farklı açıklıklar için hesap yapılabilir. Tipik kirişlerin hesabı ve betonarmesi  nervür hesabının temelini teşkil eder.

İki komşu nervürün tipik dişleri aynı hizaya gelmezse dişler sürekli olmazlar. Bu nedenle dişler tanımlanırken dişlerin aralıkları birbirine denk gelecek şekilde seçilmeli ve tipik dişler sistem sürekli ise aynı hizaya gelecek şekilde seçilmelidir.  Dişli döşemelerin hesabı tipik kirişlerin çözülmesi ile yapılır. Çizimler, tipik kirişlerin açılımları ve nervür döşemelerin kalıp planında gösterilmesi şeklindedir. Nervür üzerinde kalan plakta üstte dişlere dik doğrultuda dağıtma donatısı yerleştirilmelidir. Kullanıcı dağıtma donatısı çizimi için betonarme hesap akslarını yardımcı unsur olarak kullanabilir. Dişli döşemelerde betonarme hesap aksının hesap açısından bir işlevi yoktur. Sadece dağıtma donatısı çizimi için kullanılır.

Dişli döşemelerde dişlerle, dişlerin mesnetlendiği çerçeve kirişleri arasında ızgara kesişim söz konusudur. Bu kesişimlerde düşey istikamette(z ekseni doğrultunda)  kesme kuvveti ve nervür sürekli ise y ekseni etrafında eğilme momenti hesaplanır. Sistemde bulunan dişlerin kesme kuvvetleri, bu dişlerin mesnetlendiği çerçeve kirişlerine etki ettirilir. Çerçeve kirişlerinin nervür döşemesinden aldığı yükler, dişlerin kesme kuvvetleridir.

image184.gif

Yukarıdaki şekilde nervür dişlerinin lokal eksenleri ve uç kuvvetleri görülmektedir. Kuvvet ve momentlerin yönü sağ el işaret kaidesine göre belirlenir.

Dişli döşemeler bir kiriş sistemi gibi de tanımlanabilirler. Bu sistemde her nervür dişi bir kiriş objesi ve nervür dişlerinin arasında kalan plaklar ise döşeme (plak) objesi olarak girilir. 3 boyutlu analiz yapıldığında sistem bir bütün olarak çözülecektir. Yukarıda anlatıldığı gibi, çerçeve kirişleri üzerine dişlerin kesme kuvvetleri yük olarak etki ettirilmeyecek, çerçeve kirişleri ve dişler 3 boyutlu analiz içerisinde rijitlikleri oranında kendi hakkı olan tesirleri alacaktır.